Uyku, insanın genel sağlığını ve yaşam kalitesini belirleyen kritik unsurlardan biridir. Bu sebeple, uykusuzluk hastalığı insanların sağlık durumunda ve yaşam kalitesinde belirgin bir olumsuz etkiye neden olabilir. İnsomnia olarak da bilinen uykusuzluk hastalığı, pek çok açıdan sağlık ve yaşam üzerinden olumsuz etkilere sahiptir. İnsomnia belirtileri ve nedenleri nedir, gelin birlikte bakalım.
Eğer yeterli imkanınız olmasına rağmen uykuya dalma, sürdürme ve kaliteli uyku çekmekte sürekli zorlanıyorsanız, bu durum uykusuzluğa işaret ediyor olabilir. İyi bir uyku; bedensel ve zihinsel yenilenme için oldukça kritik bir süreçtir. Bu yenilenme süreci gerçekleşmediğinde, sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda ruhsal olarak da pek çok olumsuz durum meydana gelebilmektedir. Dünya genelinde yetişkinlerin %10-13’ü, yaşamlarını ciddi şekilde etkileyen düzeyde uykusuzluk sorunu yaşamaktadır. Bu yazıda, uykusuzluk hastalığının hangi durumlarda ortaya çıktığından, insomnia belirtileri ve tedavisinde bahsedeceğiz.
İnsomnia Neden Olur?
Uykusuzluğun çeşitli nedenleri olabilir ve bu etkenler bir araya geldiğinde, uyku üzerinde daha fazla etkili olur. Uyku problemi yaşayan kişilerde, okul, iş ve sosyal sorumluluklardan kaynaklanan yoğun tempo ve stres etkilidir. Elektronik cihazların artan kullanımı da uykusuzluğun nedenleri arasında yer almaktadır. Gençlerde olduğu gibi, yaşlılarda da stres, fiziksel rahatsızlıklar, zihinsel sağlık sorunları ve kötü uyku alışkanlıkları uykusuzluğa katkıda bulunur ve insomnia görülme olasılığını artırır.
Diğer yandan teknolojik ve bilimsel gelişmeler bile uykusuzluk üzerinde etkilidir. Elektriğin keşfi, 100 yıl öncesine kıyasla ortalama uyku sürelerinin azalmasına sebep olmuştur. Bilgisayarlar, televizyonlar, yoğun iş temposu, trafikle geçen zaman, sorumluluklar, akıllı telefonlar, ödevler ve kent yaşamının getirdiği stres etmenleri, uykusuzluğun artmasına neden olmaktadır.
Kronik uykusuzluk genellikle stres, yaşam olayları veya uyku düzenini bozan alışkanlıkların bir sonucudur. Uykusuzluğu çözmek için altta yatan nedeni tedavi etmek önemlidir, ancak bu tedavi süreci bazı durumlarda yıllarca sürebilir.
Kronik uykusuzluğun, diğer bir adıyla insomnianın nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
- Stres ve travmalar
- İş yoğunluğu, günlük programlar
- Düzensiz uyku alışkanlıkları
- Gece geç saatte yemek yemek
- Bazı ilaçlar
- Çeşitli ruh sağlığı sorunları ve bozuklukları
- Kişinin genel sağlık durumu
- Uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu gibi diğer uyku problemleri
- Kafein tüketimi
- Nikotin alımı
- Alkol tüketimi
- Yaş
Yukarıda sayılan maddeler, uykusuzluk durumlarının temel nedenleri olarak görülmektedir. Ancak bu nedenler, kişiye göre değişiklik gösterebilmektedir.
İnsomnia Belirtileri Nelerdir?
Uykusuzluk belirtileri, yani diğer adıyla insomnia belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Gece uykuya dalma konusunda ciddi zorluk çekmek ve sıkıntı yaşamak
- Geceleri sık sık uyanmak, uykunun sıkça bölünmesi
- Sabahları çok erken saatte uyanmak
- Gece uykusu sonrasında dinlenmiş hissetmemek
- Gündüz boyunca yorgunluk ve uykulu hissetmek
- Sinirli olma hali
- Depresyon veya depresif ruh hali
- Anksiyete yaşamak
- Dikkat eksikliği yaşamak ve odaklanamamak
- Hatırlamada zorlanma ve çeşitli hafıza problemleri
- Gün içerisinde daha sık hata yapmak
- Gün içerisinde daha sık kazalar yaşamak
- Uyku konusunda endişe yaşamak
- Akıl karışıklığı
İnsomnia belirtileri, kişiye ve kişinin ne kadar uykusuzluk sorunu çektiğine göre de değişiklik gösterebilmektedir.
İnsomnia Nasıl Tedavi Edilir?
Kişinin uykusuzluk durumu ve bu durumun şiddeti, insomnia tedavisini de belirlemektedir. Daha basit uykusuzluk sorunlarında aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Düzenli olun: Yatma ve uyanma saatlerinizi hafta sonları dahil olmak üzere tutarlı bir şekilde belirleyin ve düzenli bir sistem belirleyin. Yatak odanızı sadece uyumak için kullanabileceğiniz şekilde konforlu hale getirin.
- Aktif olun, egzersiz yapın: Düzenli olarak yapılan aktiviteler ve egzersizler, iyi bir gece uykusu için yardımcı olabilir.
- İlaçları kontrol edin: Aldığınız ilaçları gözden geçirin ve uykusuzluğa neden olup olmadığını anlamak için kontrol edin.
- Şekerleme yapmayı bırakın: Gün içinde kısa uyku alışkanlıklarından kaçının veya bunları olabildiğince sınırlayın.
- Uyarıcı maddelerden uzak durun: Kafein ve alkol tüketimini sınırlayın veya bunlardan kaçının. Ayrıca nikotin kullanmaktan da kaçının.
- Beslenme düzeninize dikkat edin: Yatmadan önce aşırı miktarda yemek yemekten kaçının.
- Uyku rutini oluşturun: Rahatlatıcı bir yatma ritüeli oluşturmak için sıcak bir banyo yapmak, kitap okumak veya hafif müzik dinlemek gibi aktiviteleri gerçekleştirin.
Bu tip yöntemler, uyumanıza yardımcı olabilir. Ancak kronik bir uykusuzluğunuz varsa, mutlaka bir uzmandan yardım alın. İnsomnia için doktorunuzun verdiği ilaçları kullanabilir, terapi alabilirsiniz. Bu şekilde uyku düzeniniz daha iyi bir noktaya gelebilir. Eğer uykusuzluğuna neden olan bir başka hastalığınız varsa, onu tedavi ettirmek için uzmanlarla görüşün.
