Türk kültürü, kökenleri Şamanizm’e de dayanan zengin bir mirasa sahiptir ve günümüzde bile yaşayan Şamanizm kökenli Türk adetleri varlıklarını sürdürmektedir. Bilinen birçok gelenek ve adet, bu eski inanç sisteminden izler taşımaktadır. Ağaçlara dilek çaputu bağlamaktan evlerin köşelerine su serpme gibi uygulamalar, Türk halkının hayatında derin izler bırakan Şamanizm’in etkileri kendini göstermektedir. Diğer yandan Şamanizm’in kutsal kabul ettiği bazı hayvanlar ve semboller, Türk sanatı ve kültüründe önemli bir yer tutmaya da devam etmektedir.
Şamanizm kökenli Türk adetleri, pek çok alanda kendini göstermeye devam etmektedir. Gündelik hayatta sıklıkla yapılan ya da karşılaşılan ancak tam olarak kökenlerinin nereden geldiğini bilmediğimiz adetlerin bir kısmı Şamanizm’den gelmektedir. Şamanizm kökenli Türk adetleri nelermiş gelin daha yakından bakalım…
Ağaçlara Dilek Çaputu Bağlama
Eski Türklerde ibadet olarak kabul edilen bu gelenek, günümüzde de tekrar edilmektedir. Kişiler, dilek ve dualarının kabul olması için ağaç dallarına küçük kumaş parçaları bağlamaya devam etmektedir. Günümüz Türkiye’sinde ağaçların yanı sıra türbelere de çaput bağlanmaktadır. Bu inancın İslamiyet’le ilgili hiçbir bağı yoktur ve bu gelenek Şamanizm’den kalmıştır.
Kurşun Dökmek
Şamanizm’in etkilerini taşıyan bu uygulama, kötü ruhları dağıtmak ve kötü şansı ortadan kaldırmak amacıyla gerçekleştirilir. Bu uygulama için geleneksel “Kut dökme” ritüelinin günümüzdeki versiyonudur diyebiliriz. Bu adetle birlikte, kişinin enerjisinin temizlenmesi ve negatif etkilerin arındırılması amaçlanır.
Tahtaya 3 Kez Tıklatma
Kötü olaylardan ve istenmeyen durumlardan korunmak amacıyla, kötü bir söz ağızdan çıktıktan sonra tahtaya 3 kez burulur. Bu gelenek, Şamanizm’in izlerini taşmaktadır. Şamanizm’de tahta ya da diğer nesnelerin ruhu olduğuna inanılır. Üç kez vurmak ise kötü ruhların bu sözleri duymasını engellemek ya da onları uzaklaştırmak için yapılır.
Nazar Boncuğu
Nazar, eski Türkler arasında kötü ruhların ve kötü bakışların neden olduğu kötü bir durumda olarak bilinirdi. Şamanlar, kötü enerjileri uzaklaştırmak için dikkat çekici nesneler kullanırlardı. İşte bu nesneler, bugün hala kullanılan nazar boncuğu gibi nesnelerdir. Burada amaç, nazar boncuğu ile kişiyi kötü ruhlardan korumaktır. Bugün bu inanışın ve uygulanan adetlerin Şamanizm’den geçtiği bilinmektedir.
Kırmızı Kurdele Bağlama
Türk kültüründe yaygın olan bu uygulama, Şaman inancının etkilerini taşır. Yeni doğan çocuk ve annesinin korunması için kırmızı kurdele takılır. Şamanizm’de kırmızı kurdelenin kötü ruhlardan ve olumsuz enerjilerden koruyacağına inanılır. Doğum yapan kadına kırmızı kurdele bağlama geleneği hem anneyi hem de bebeği kötü ruhlardan korur. Ayrıca kırmızı renk, bebeğin sağlıklı büyümesini ve annenin iyileşmesini temsil eder. Diğer yandan kırmızı renk, Türk kültüründe bereketi, şansı ve korunmayı simgelemektedir.
Rakamların Önemi
Şamanizm’de kutsal kabul edilen bazı sayılar vardır. Bu sayılar arasında 40 ve 7 de bulunur. Türk kültüründe, özellikle ölülerle ilgili geleneklerde 40. gün ve 7. gün önemlidir. Yine yeni doğan bebeğin 40’ının çıkması gibi gelenekler ve bugünlerde yapılan ritüeller, Şamanizm ile bağlantılıdır.
Gidenin Arkasından Su Dökmek
Şaman kültünde yer-su kültü inanışından gelen bu uygulama, kişinin güvenli yolculuk yapması ve kötü ruhların yolunu kesmemesi için gerçekleştirilir. Su, Şamanizm’de kutsal bir varlıktır ve dökülen bu suyun, yola çıkanı koruyacağına inanılır. Yola çıkan kişinin arkasından su dökülmesi, kötü ruhları ve olumsuz etkileri uzaklaştırmak amacıyla yapılır.
Müzikli Dualar
Şaman ayinlerinde özellikle davul, oldukça önemli bir yere sahiptir. Şamanizm’de genellikle ibadetlerde davul, kopuz ve çeşitli vurmalı çalgılar kullanılır. Günümüzde de bu gelenekten etkilenildiği görülmektedir. Söylenen ve çalınan ilahilerin ve mevlitlerin ortaya çıkmasında, bu durumdan etkilenildiği düşünülmektedir. İslam dininde, Kuran’ın belirli bir ezgiyle okunması görülebilir ancak şarkılı ibadetler pek yoktur. Bu nedenle, şarkılı ibadetlerin de Şamanizm’den geldiği düşünülmektedir.
Köpek Ulumasını Kötü Haber İşareti Sanmak
Eski Türkler, köpekleriyle birlikte yaşadıkları için köpeğin aniden ulumasını kötü ruhların yaklaştığına dair bir işaret olarak kabul ederlerdi. Günümüzde de bir köpeğin uluduğu evden kötü bir haber geleceğine ya da kötü bir şey olabileceğine dair endişe etmek, bu inancın yaşadığına dair bir kanıttır. Şamanizm’in etkisi ile bugün hala köpek ulumasının, uğursuzluğa işaret ettiğine inanılmaktadır.
Allah’ın Yukarıda Olduğuna Dair İnanç
Şamanizm inancında Gök Tengri yer almaktadır. Bu inanışın etkileri, günümüzde hala görülmektedir. İnsanların ellerini göğe doğru açması, dua ederken yukarıya bakmak, “Yukarıda Allah var” gibi söylemler, eski inanışların etkilerini göstermektedir.
Dünyanın En İlginç Gelenekleri isimli içeriğimize de göz atabilirsiniz…
